Η πτήση για τη χαρά της πτήσης...

Ἕνα ἐπαναστατικὸ παραμύθι «Ἀπὸ μία ἄποψη», εἶπε ἕνας κριτικός της Νέας Ὑόρκης, «αὐτὸς ὁ Ἰωνάθαν εἶναι ἕνα πελώριο μαρξιστικὸ παραμύθι». Τὸ ζήτημα εἶναι ὅμως πῶς ξυπνᾷς ὕστερα ἀπὸ ἕνα τέτοιο παραμύθι. Κατὰ τοὺς φίλους τοῦ Μπάχ, πιὸ ὥριμος. Κατὰ τοὺς ἐχθρούς του, πιὸ συνεπαρμένος —καὶ ἴσως ἐπικίνδυνος. Γιατί ἄραγε ἀρνοῦνταν ὅλοι οἱ ἐκδότες τῆς Ἀμερικῆς ν᾿ ἀναλάβουν αὐτὸ τὸ βιβλίο ἐπὶ τρία χρόνια; «Δὲν μπορῶ νὰ καταλάβω», εἶπε ἕνας ἀπ᾿ αὐτούς, «ἂν εἶναι γιὰ παιδιὰ ἢ γιὰ μεγάλους». Σὰν τὶς παράξενες πολύχρωμες πινακίδες τῶν ψυχοτέστ, ὁ γλάρος Ἰωνάθαν παίρνει ἄλλη μορφή, ἀνάλογα μὲ τὸν κάθε ἀναγνώστη. Ἡ ἐπιτυχία του ὅμως ὀφείλεται στὴν ἁπλότητα τοῦ μύθου καὶ τῆς ἀφήγησης. «Δὲν ξέρω τί ἤθελα νὰ πῶ μὲ τὸν Ἰωνάθαν», παραδέχτηκε ὁ Μπάχ. «Τὴν ὥρα ποὺ τὸν ἔγραφα, τὸ χέρι μου πήγαινε μόνο του. Λὲς καὶ τὸ ἔσπρωχνε κάποιος ἄλλος. Ὅταν τὸ λέω αὐτό, μὲ ἀποκαλοῦν τρελό». Ἴσως ὅμως οἱ ὄμορφες ἱστορίες νὰ μὴ γράφονται παρὰ μόνον ἔτσι: Ἀπὸ ἕνα χέρι ποὺ τρέχει σὰν τρελὸ πάνω ἀτὸ χαρτί, ἀποτυπώνοντας σκέψεις ἁπλές, στοιχειώδεις, χωρὶς φραστικὰ πυροτεχνήματα, χωρὶς ἀκροβασίες, ἀλλὰ μὲ ἕνα περίεργο «βάθος». Ἢ... ὕψος; Γιατὶ αὐτὸ τὸ «ἀναρχικὸ παραμύθι» διαδραματίζεται στὰ ὕψη! Παίζεται σ᾿ ἕνα ἐπίπεδο πολὺ πιὸ πάνω ἀπ᾿ τὸ καθημερινό, κι ὅμως πολὺ πιὸ σίγουρο, πιὸ σταθερὸ καὶ αἰώνιο. Ἔχει νὰ κάνει, ἀσφαλῶς, μὲ τὶς δονήσεις μιᾶς χορδῆς, τεντωμένης ἀπ᾿ τὴ μιὰ ἄκρη τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς ὡς τὴν ἄλλη. Κι ἂν γεννάει ἐρωτήματα, ἀμφιβολίες, καχυποψία στὸν πραγματιστὴ ἀναγνώστη, μαγεύει ὅμως τὸν νοῦ, καὶ ἠλεκτρίζει τὴ φαντασία... Κάτι τέτοιο, περίπου, εἶναι ὁ γλάρος Ἰωνάθαν

...κάποια μέρα, Ιωνάθαν Λίβινγκστον Γλάρε, θα μάθεις πως η ανευθυνότητα δεν αποδίδει. Η ζωή είναι το άγνωστο κι αυτό που παραμένει άγνωστο· 

ένα μόνο είναι γνωστό: πως ερχόμαστε στον κόσμο τούτο για να τρώμε, για να παραμείνουμε ζωντανοί όσο μπορούμε περισσότερο».


«Ανευθυνότητα; Αδέλφια μου!» φώναξε. «Ποιός είναι πιο υπεύθυνος από το γλάρο που ανακαλύπτει κι ακολουθεί ένα νόημα, έναν ανώτερο σκοπό στη ζωή; για χίλια χρόνια τσαλαβουτούμε ψάχνοντας να βρούμε ψαροκεφαλές, αλλά τώρα έχουμε ένα σκοπό στη ζωή - να μάθουμε, να ανακαλύψουμε, να 'μαστε λεύτεροι! Δώστε μου μια ευκαιρία μόνο, αφήστε με να σας δείξω τι ανακάλυψα...».
Το Σμήνος θαρρείς πως ήταν πέτρινο.
«Δεν ανήκεις πια στην Αδελφότητα» φώναξαν όλα μαζί, και μονομιάς έκλεισαν τ' αυτιά τους και του γύρισαν τις πλάτες.

Ο Ιωνάθαν Γλάρος πέρασε τις υπόλοιπες του μέρες μόνος, αλλά πέταξε μακριά, πιο μακριά από τους Πέρα Βράχους. Ήταν θλιμμένος όχι από μοναξιά, αλλά γιατί οι γλάροι αρνήθηκαν να πιστέψουν στο μεγαλείο της πτήσης που τους περίμενε· αρνήθηκαν ν’ ανοίξουν τα μάτια τους καί να δουν.
Κάθε μέρα μάθαινε περισσότερα
Οτι είχε κάποτε ελπίσει να προσφέρει στο Σμήνος το κέρδιζε τώρα μόνο για τον εαυτό του· έμαθε να πετάει, και δε μετάνιωσε για το τίμημα που χρειάστηκε να πληρώσει. Ο Ιωνάθαν Λίβινγκστον Γλάρος ανακάλυψε πως η πλήξη κι ο φόβος κι ο θυμός είναι η αιτία που η ζωή ενός γλάρου είναι τόσο σύντομη, κι όταν αυτά χάθηκαν από τη σκέψη του, έζησε μια πραγματικά μακριά κι ευχάριστη ζωή.

«Χάνεις τὸν καιρό σου μαζί μου, Ιωνάθαν. Είμαι χαζός! Είμαι βλάκας! Δοκιμάζω και ξαναδοκιμάζω, αλλά δεν θα τα καταφέρω ποτέ!».
Ο Ιωνάθαν Γλάρος τον κοίταξε από ψηλά και κούνησε το κεφάλι του. «Να ‘σαι βέβαιος! Δε θα τα καταφέρεις ποτέ όταν κόβεις τόσο απότομα. Έχασες σαράντα μίλια στο ξεκίνημα, Φλέτς! Πρέπει να πηγαίνεις μαλακά! Σταθερά αλλά μαλακά, μη το ξεχνάς!».
Αφέθηκε να πέσει στο ύψος του νεώτερου γλάρου. «Ας το δοκιμάσουμε τώρα μαζί, στο σχηματισμό. Και πρόσεξε τη στροφή προς τα πάνω. Να την αρχίσεις μαλακά, με άνεση». Σε τρείς μήνες ο Ιωνάθαν είχε άλλους έξη μαθητές. Όλοι τους Απόβλητοι, αλλά και γεμάτοι περιέργεια γι αυτήν την παράξενη καινούργια ιδέα: η πτήση για τη χαρά της πτήσης.
Κι ωστόσο, τους ήταν πιο εύκολο να ασκούνται σε δύσκολες επιδόσεις παρά να καταλαβαίνουν το σκοπό που κρυβόταν πίσω από το πέταγμα. «Ο καθένας μας είναι, στ’ αλήθεια, μια ιδέα του Μεγάλου Γλάρου, μια απεριόριστη ιδέα λευτεριάς», τους έλεγε ο Ιωνάθαν, τα απογεύματα στην παραλία «και η πτήση με απόλυτη ακρίβεια είναι ένα βήμα για να πλησιάσουμε την έκφραση της πραγματικής μας φύσης. Κάθε τί που μας περιορίζει πρέπει να το αποβάλουμε. Κι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ασκήσεις σε μεγάλη ταχύτητα, σε μικρή ταχύτητα, και οι ακροβασίες...».
«Όλο σας το σώμα, από την άκρη της μιας φτερούγας σας στην άλλη», τους έλεγε άλλοτε πάλι ο Ιωνάθαν, «δεν είναι παρά η ίδια σας η σκέψη, σ’ ένα σχήμα που σας είναι ορατό. Σπάστε τα δεσμά της σκέψης σας, και τότε, ταυτόχρονα, θα σπάσετε τα δεσμά του σώματός σας...».
«Ο μόνος αληθινός νόμος είναι ο νόμος που οδηγεί στη λευτεριά», είπε ο Ιωνάθαν. «Άλλος νόμος δεν υπάρχει».

-

 «Ιωνάθαν, θυμάσαι τί είπες πριν από καιρό, ν’ αγαπάμε το Σμήνος τόσο ώστε να γυρνάμε πίσω για να το βοηθήσουμε να μάθει;»
«Βέβαια».
«Δεν μπορώ να καταλάβω πώς κατορθώνεις ν’ αγαπάς έναν όχλο από πουλιά που προσπάθησαν πριν από λίγο να σε σκοτώσουν».
«Ὤ! Φλέτς, δεν τ’ αγαπάς αυτό! Δεν αγαπάς, φυσικά, το μίσος και την κακία. Πρέπει ν’ ασκηθείς και να βλέπεις τὸν πραγματικά γλάρο, την καλοσύνη μέσα στον καθένα τους, και να τούς βοηθήσεις να την δουν κι οι ίδιοι. Αυτό εννοώ όταν λέω Αγάπη. Είναι μεγάλο κέφι, όταν βρεις το κόλπο για να το πετύχεις.

Ρίτσαρντ Μπάχ - Ὁ Γλάρος Ἰωνάθαν

Μπορούν αλήθεια αυτές οι αράδες να ζωντανέψουν και να παρούν τη θέση της τωρινής παρακμής; Γιατί δε ξυπνάμε το γλάρο που ναρκώσαμε κάποτε και θάψαμε βαθιά μέσα μας; Μιά πρόκληση είναι μόνο, που ίσως οδηγήσει στην αυριανή ουτοπία.

στον επιβάτη που τολμήσε να ταξιδέψει.